Nasz region
Treść
Powiat Proszowicki leży w odległości ok. 30 km od Krakowa w kierunku północno - wschodnim, granicząc z powiatami: miechowskim, krakowskim ziemskim, wielickim, bocheńskim, brzeskim, tarnowskim i kazimierskim (woj. Świętokrzyskie). Zajmuje obszar 414.6 km2 i tworzy go 6 gmin: miejsko-wiejska Proszowice, 5 gmin wiejskich: Koniusza, Koszyce, Nowe Brzesko, Pałecznica, Radziemice, w skład których wchodzi 135 miejscowości. Powiat położony jest w obrębie Płaskowyżu Proszowickiego będącego częścią makroregionu - Niecki Nidziańskiej, charakteryzują go gleby lessowe, będące bazą dla czarnoziemu. Proszowice są powiatem typowo rolniczym. Większość obszaru stanowią użytki rolne z glebami w I-III klasie bonitacyjnej. W uprawach dominują zboża oraz warzywa, w większości dostarczane do aglomeracji krakowskiej, a także sprzedawane na placach targowych w Proszowicach. Działalność pozarolnicza to drobne firmy prywatne, w większości handlowo-uslugowe skupione w mieście lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie. Na terenie powiatu zarejestrowanych jest około 1800 podmiotów gospodarczych. Ważne kiedyś dla mieszkańców rolnictwo odgrywa w powiecie obecnie rolę pomocniczą. Od 1996 roku obserwuje się na terenie powiatu wzrost małych gospodarstw. Mamy do czynienia z szybkim rozdrobnieniem gospodarstw rolnych. Wynika to z odejścia mieszkańców do innych sektorów gospodarki oraz zaniku tradycji rolniczych w rodzinie. Powiat charakteryzuje klimat łagodny, pozbawiony skoków i zmian termicznych. Przez teren powiatu przebiegają następujące drogi krajowe: nr 79 na odcinku Koszyce-Nowe Brzesko-Kraków oraz wojewódzkie: nr 775 Słomniki - Proszowice - Ispina, nr 776 Kraków - Proszowice - Busko Zdrój, nr 768 Kazimierza Wielka -Koszyce-Brzesko.
W okresie pierwszych Piastów teren ten był jednym z najbardziej zasiedlonych w skali Polski.Pośrednio świadczą o tym liczne nazwy miejscowości wywodzące się z okresu rozwoju wsi służebnych, np. Szczytniki, Koniusza, Piekary, Kowala itp., których okres powstania w zasadzie zakończył się w pierwszej połowie XII wieku. Początkowo rolę centrum życia administracyjnego i gospodarczego w rejonie pełnił gród w Brzesku, który stał się siedzibą Kasztelni oraz Skalbmierz.
Zdecydowanie wiodącą rolę w regionie zaczęły odgrywać Proszowice od czasu nadania praw miejskich przez Kazimierza Wielkiego w 1358 roku. Wiele było przesłanek, które skłoniły monarchę do podjęcia takiej decyzji. Niewątpliwie ważną była wiadomość, że ten niezwykle urodzajny teren położony na bezpośrednim zapleczu Krakowa, wymykał się kontroli władzy. Lokalizacja miast przez Kazimierza Wielkiego w Słomnikach i w Proszowicach zabezpieczała kontrolę królewską nad tym niezwykle ważnym gospodarczo i militarnie regionem. Ponadto Proszowice zajmowały centralny punkt regionu i leżały na ważnym trakcie z Krakowa do Lublina dalej na Litwę. Prawdziwie wszechstronny rozwój Proszowic przypada na dobę Jagiellonów. Trudno stwierdzić jednoznacznie, kiedy Proszowice stały się powiatem. Z całą pewnością w roli powiatu funkcjonowały już za czasów Kazimierza Jagiellończyka. W jego obszarze znajdowały się miasta Działoszyce, Koszyce, Nowe Brzesko, Proszowice, Skalbmierz, Słomniki. Szczególnie znaczącą rolę w życiu politycznym Polski, Proszowice odgrywały z chwila, gdy zaczęły się w nich od XV wieku odbywać sejmiki szlacheckie województwa krakowskiego. Prowadziły one działalność aż do rozbioru Polski. Z chwilą uregulowania granic zaborów, Proszowice znalazły się na peryferiach imperiów carów rosyjskich
Proszowice jak wynika z dokumentu były miejscowością na pół rolniczą. Rolnictwo w tym zapewne sadownictwo i ogrodnictwo oraz hodowla bydła miały podstawowe znaczenie. Wydaje się jednak, że jeszcze przed lokacją musiało się tu rozwijać rzemiosło, a z nim o pewnym zasięgu rynek lokalny.
Na podstawie materiałów z książki Zespół Szkół w Piotrkowicach Małych tekst Franciszka Tracza opracowała Aneta Jaraczewska